Het leek op het eerste gezicht op een scheiding. Circa een jaar nadat hij uitging, wendde Mark zich tot Joan in bed en zei: “Ik weet dat dit het moment is waarop mensen het gaan hebben over met elkaar gaan samenwonen, maar ik wil het gewoon niet.” Joan, 45, voelde een enorme opluchting toen zij dit hoorde. Mark, 35, was op zijn beurt opgelucht dat zijn partner opgelucht reageerde.
Het stel uit dit voorbeeld is nu al acht gelukkige jaren bij elkaar, en ze hebben de hele tijd niet samengewoond. En dan niet zoals het vaak in sitcoms gaat, wel eerst samenwonen en dan toch weer als vrienden uit elkaar gaan. We hebben het hier over het wonen op verschillende adressen. Je zou zelfs even een televisieprogramma kunnen kijken in de tijd die nodig is om van de ene woning naar de andere te reizen. Ze zeggen dat ze absoluut voor elkaar gemaakt zijn, maar willen alleen voor geen goud samen gaan wonen. Het betekent echter niet dat er geen sprake is van een goede en hechte relatie, en dat er nooit een huwelijk plaats zal gaan vinden, maar wanneer ze trouwen, dan zullen ze niet opeens alles samen gaan doen. En op het ogenblik dat ze samen moeten gaan wonen, dan zullen ze ervoor kiezen om ieder hun eigen slaapkamer en een aparte werkruimte in te richten en te gebruiken. Eigenlijk is het hun droom om op termijn om beide zijden van een duplexwoning te gaan huren,” zegt Joan.
Ze houden er allebei van om op een bepaalde manier hun leven te leiden, om te beginnen is zijn woning donker en staat er een enorme werkbank in de woonkamer waar hij aan zijn projecten kan werken. De kamer van haar is daarentegen licht met een lichte inrichting en tevens voldoende ruimte voor de aanwezige huisdieren. Ze woont namelijk samen met een aantal parkieten, in plaats van haar huis met hem te delen. En hij is het daar roerend mee eens.
Facebook laat bovendien geen relatiestatus zien omdat er geen te vinden is dat past bij dit stel en hun relatie, maar sociologen hebben er wel een term voor, namelijk: Living Apart Together (LAT). Wat absoluut zal klinken als een dystopische subverblijf, maar dat ook een groeiende en overeengekomen afstand tussen een toenemend aantal koppels in weet te dekken.
Sharon Hyman, een filmer uit Montreal die een documentaire maakt over deze trend, noemt de ‘apartners’ van LAT-stellen. ‘Er zijn steeds meer mensen die voor deze relatievorm kiezen’, zegt Hyman. Naar schatting heeft 6 tot 7 procent van de bevolking een LAT-relatie en van hen is ruim 60 procent ouder dan 34, volgens recent onderzoek van het Center for Family and Demographic Research van Bowling Green State University in Ohio. “De meeste mensen die ik geïnterviewd heb voor mijn film zijn overigens wel in het verleden al eens getrouwd geweest, hebben samengewoond en/of kinderen gekregen”, zegt Hyman. “Ze hebben dat meegemaakt en gedaan, maar ze willen dit niet nog eens doen.” Wellicht zijn ze ergens mee bezig. Net zoals de rest van de bevolking, zoeken de uitverkozen koppels naar het evenwicht tussen voldoende ruimte en de nabijheid van een geliefde, maar ook op het vlak van afhankelijkheid en onafhankelijkheid, binnen hun relatie. Ze hebben dit alles echter tot het uiterste doorgevoerd.
De behoefte van koppels aan een dergelijke balans is sterk biologisch van aard: om de wereld te verkennen en zich als individuen te ontwikkelen, heeft ieder mens een zekere mate van onafhankelijkheid nodig. Maar iedereen wil eveneens sterk verbonden zijn met iemand anders voor het gevoel van veiligheid die dat biedt, aldus Stan Tatkin, een psychobiologisch gerichte koppeltherapeut in Calabasas, Californië. De individuele tolerantie van een mens ten aanzien van ruimte en nabijheid van een geliefde, en of er sprake is van een gevoel van verstikking of in de steek gelaten te zijn, gaat terug naar de mate waarin iemand gehecht was aan zijn, of haar, verzorgers als baby en werd beïnvloed door alle liefdesrelaties in het verleden. “De vraag is: hoe goed zijn twee mensen in staat om elkaars tolerantie te tolereren?”, zegt Tatkin. De sterkere koppels, zo zegt hij, zijn flexibel. Ze voelen zich dan ook niet bedreigd door het feit dat hun partner te dichtbij of juist te ver bij hen vandaan is.
De rest van de mensen die probeert de juiste hoeveelheid ruimte in hun relatie te vinden, zal tegen tegenstrijdigheden aanlopen die opgelost dienen te worden. Dat is waar het denken als een apartner van pas kan komen. Zelfs wanneer je een kleine slaapkamer met iemand moet delen, dien je de volgende ideeën in gedachten te houden:
- Claim je “eigen”-gebied. Je zou dit kunnen vergelijken met een situatie waarin een man zich met zijn iPad op het toilet verbergt om zo aan zijn vrouw en kinderen te kunnen ontsnappen en wat tijd voor zichzelf te hebben. Dit is zeker geen ideale situatie. Apartners hebben echter altijd een plaats waar ze naartoe kunnen gaan op het moment dat ze wat extra ruimte nodig hebben, hun eigen huis. Koppels die samenwonen, kunnen echter ook persoonlijke ruimtes bedenken waar ze hun afzonderlijke interesses kunnen bevredigen zonder zich bezig te hoeven houden op een toilet. “Denk aan een muziekkamer, naaikamer of wat voor kamer dan ook,” zegt Tatkin. “Zolang je het er samen maar over eens bent en het je kunt financieel veroorloven.”
- Op het moment dat er geen ruimtes in huis beschikbaar zijn, dan is er nog altijd de mogelijkheid om een ritueel te claimen dat je tijd voor jezelf oplevert, zoals wandelen met de hond, aldus Bella DePaulo, schrijver van How We Live Now.
- Trek een denkbeeldige lijn om vast te stellen waar je persoonlijke ruimte begint en eindigt. Vaak raken de levens van mensen zo met elkaar verstrikt dat het lastig wordt om te bepalen waar iemands persoonlijke ruimte eindigt en die van de ander begint. Dat kan overigens soms elkaar overlappen, op het punt waar jouw interesses en voorkeuren die van je partner raken. Het delen van een Google-agenda om jullie tijd samen te plannen of een gedeeld e-mailadres in te stellen speciaal in het leven geroepen voor de school van kinderen en allerlei andere gezamelijke zaken kan zelfs een uitstekend idee zijn. (“Transparantie maakt het leven namelijk alleen maar eenvoudiger”, zegt Tatkin. “Het is daarentegen vaak energieslurpend om dingen voor de ander verborgen te houden.”) Maar een gedeeld Instagramaccount zal voor jullie een heus vloek zijn, niet alleen ten aanzien van elkaars leven, maar eveneens ten aanzien van al je vrienden. Het bijhouden van uw individuele e-mail-, telefoon- en computerwachtwoorden helpt overigens ook erg goed om een zekere denkbeeldige onafhankelijkheid te kunnen behouden.
- Laat jouw interesses ook echt jouw interesses zijn. “Je bent het er vast en zeker mee eens dat er bepaalde dingen zijn die ieder van jullie alleen of met iemand anders wil doen en dan zonder enige schuldgevoelens”, zegt DePaulo. Mark zegt: “Ik zal nooit een Marvel-film kijken, en Joan hoeft Belle en Sebastian in geen geval te zien.” Alleen dingen doen kan je passie voor elkaar echter in de weg staan. Vicki Larson, co-auteur van The New “I Do”, wijst op het vermoeden van de beroemde psychotherapeute Esther Perel dat er geen erotiek en passie kan bestaan als er sprake is van een samenzijn dat 24/7 doorgaat, in het bijzonder wanneer het om een partner gaat die graag in een joggingbroek rondloopt. “Je moet iemand soms ook echt missen om het verlangen te kunnen voelen om weer bij elkaar te zijn”, zegt Larson. Joan en Mark hebben ontdekt dat dit echt zo is. “Zodra je niet iedere dag in de buurt bent van iemand, dan creëer je op een kunstmatige manier een soort schaarste,” zegt Joan. Ze kan dan ook niet wachten om elke vrijdag naar Mark zijn huis te gaan en daar samen de nacht door te brengen.
- Het eigenlijke samenzijn is van groot belang. Omdat verschillende koppels niet zo vaak samen zijn, zal de tijd die ze samen doorbrengen meer op elkaar gericht zijn. “Op het moment dat Joan en ik elkaar weer zien, dan lijkt het meer op een date,” zegt Mark. Stellen die echter in hetzelfde huis wonen, kunnen lichamelijk weliswaar dichtbij elkaar zijn, maar ook kunnen ze nog altijd een wereld van verschil vormen zodra ze vast zitten geplakt aan de meest uiteenlopende devices. Dat wordt ‘parallel spelen’ genoemd en is iets wat ontwikkelaars juist graag zo zien. Dit is te vergelijken met kleuters die bijvoorbeeld vaak erg vatbaar zijn om in een driftbui te belanden en dan minder leuk in de omgang zullen zijn. Maar omdat jullie allebei volwassen zijn, kun je naar een programma op televisie kijken met, en dus niet naast, je partner. Het koppel dat samen veel dingen onderneemt, blijft immers in de meeste gevallen bij elkaar.
Valkuilen
Er zijn echter ook een aantal valkuilen als je een LAT-relatie hebt. “Te veel afstand en te vaak te vasthoudend zijn, zal een einde van een relatie kunnen betekenen”, waarschuwt Tatkin. Mark en Joan hebben er allebei echter een hekel aan dat ze zo ver uit elkaar wonen, dat het moeilijk is om elkaar snel te bereiken indien zich een probleem aandient, om maar te zwijgen van het gebrek aan een spontane vrijpartij. (Je kunt dus met een gerust hart zeggen dat wanneer je apartner wel in de buurt is de kans hierop wel toeneemt.) “Het vergt een heleboel communicatie, zodat niemand zich onzeker hoeft te voelen of verwaarloosd wordt,” erkent Mark. Dus laten ze elkaar altijd direct weten op welke momenten één van hen meer (of juist minder) behoefte heeft om wat quality time samen door te brengen, zodat ze nooit te ver van elkaar verwijderd zullen zijn (op emotioneel- en/of lichamelijk vlak).
